صدای روشنفکر تنها اما پر طنین است؛ آن هم به فقط به این دلیل که خودش را آزادانه با واقعیت جنبشی، با آرزوهای ملتی و با جستجوی همگانی آرمانی پیوند می دهد (سعید، 1382: 65). میرزا محمد باقر بواناتی از چهره ­های مهاجر، شاعر و در عین حال روشنفکر، مخالف­ خوان و جنجال برانگیز دوره­ ی قاجار است که زمانی دراز از عمر خود را در مهاجرتی ناگزیر در داخل و خارج از کشور سپری نمود ...

او نمی‌رقصید
و من
توان او در نرقصیدن بودم
راه نمی‌رفت
و من آنجا که او نمی‌پرید
بودم ...

کا. در ابتدای محاکمه ی نا‌معلومش محکوم شد. بدون دلیل و جرمی که تا انتها نیز نا‌مشخص میماند. لحظه لحظه محاکمه او آکنده از دو تناقض است : "جدی نگرفتن " محاکمه و دل‌خسته گی از نتیجه آن که اما او را به " تلاشی " گاهگاهی وا‌میداشت. ریشخند دادگاه در تعارض با اقدامات جدی کا. طی داستان مدام سرک میکشد. جدی گرفتن دادگاهی که جرم مجرم را عیان نمیکند، اما میتواند علتی ساده داشته باشد: " او در صبح‌گاه محکومیت، از خوابِ در آن فرونرفته، بیدار شده، غافلگیر می‌شود ...

بر روی زمین مناطقی هست که فصل پاییز به آنها راه ندارد. و نیز چنین قلبهایی هست. گلهایی که در آن حوالی می‌‌‌‌شکفند هیچ گاه پژمرده نمی‌‌‌‌شوند. در آنجا گیاهانی هستند که در سایه و تاریکی رشد می‌‌‌‌کنند و میوه‌های وحشی، ترد و خوشمزه به بار می‌آورند. و البته گاهی تلخ ...

در دوران پیری من، برادری به اعضای خانواده‌ی ما اضافه شده‌است. اگر چه او را مادر به دنیا آورده‌، همو خود را دوباره از بطن واژه‌ها به دنیا آورده است تا جاودان بماند و واژه‌هایش مایه‌ی خیر مردمان باشد حتی آن زمان که شاعری در این جهان نباشد. نام برادر من ایرج زبردست است. در ایران شهر شیراز زندگی می‌کند و رباعی می‌ گوید .ابیات او شادی‌بخش افکار من است ...

بیماری قشنگی‌ست​ دوستت دارم
تو اما علاج‌اش نکن
گوشه‌ی روسری‌ات را
گره بزن به انگشت اشاره‌ام
دخیل! دخیل یا شافی‌العُشاق
و سیگاری برایم آتش بزن
نترس! ...

صبح امروز روی تختم هزارپا کوچکی یافتم ، پنجره ای. در اتاقم نیست که بشود آن را به بیرون پرت کرد ، البته اگر ناگزیر نشوم هیچگاه جانور زنده ایی را نخواهم کشت ، و زیر پاهام لگد نخواهم کرد ، خودم را به زحمت انداختم که این جانورنحیف و سیاه و کم مو را بیرون ببرم ، از پله ها به قصد حیاط و باغچه پایین آمدم تا آن را آنجا رها کنم ، شبیه کرم کوچکی بود به اندازه کرم چند میلی متری ...

ببخش مرا که نمیتوانم بگویمت
ببخش اگر
یک چای تلخ و پُکی از "مونتانا"
به هم نمیرساندمان
من به مانند قبل
خیابانهای خلوت را جار میزنم
و کندوکاو میکنم کلمات را ...

در یادهای وارسی‌شده همیشه پوزخندی هست
لبی جویده در بهار
گزلیکی که بریدن بلد نبود
و آن زن بلند ...

صدای سمّ اسب سرکش جنون
شکافِ سینه ام به درّه های خون
نهنگ خفته در گلوی مادیون
به شیهه می کشاندم به زیر پا ...