ترجمه شعر یا تحقیر زبان؟

ترجمه شعر یا تحقیر زبان؟

بابک شاکر
 
بازار ترجمه امروز، به‌ویژه در حوزه ادبیات و به‌طور خاص شعر، بیش از آن‌که عرصه‌ای برای گفت‌وگوی بین‌فرهنگی باشد، به میدان ابتذال و فریب بدل شده است. آنچه به نام «ترجمه شعر» در صفحات اینستاگرامی، گروه‌های تلگرامی یا سایت‌های بدون هویت منتشر می‌شود، اغلب چیزی جز جعل، بازنویسی سطحی یا ترجمه ماشینی با لحن شاعرانه نیست. در این میان، مترجمان واقعی، آنان‌که با رنجِ زبان زیسته‌اند و با واژه عرق ریخته‌اند، به حاشیه رانده می‌شوند.

ترجمه شعر کار هر کسی نیست. باید زبانِ مبدأ را نه فقط فهمید، بلکه حس کرد؛ باید وزن و موسیقی شعر را در جان شنید و بعد با زبان مقصد دوباره آن را آفرید. اما امروز هر کس با یک نرم‌افزار ترجمه و کمی کلمات زیبا، خود را «مترجم شعر» می‌نامد. نتیجه؟ تحقیر زبان. خیانت به شعر. و فریب مخاطری که به دنبال کشفِ جهانِ دیگر است، نه مواجهه با تصاویری کج‌ و معوج از آن.

ترجمه‌ی شعر نیازمند فروتنی، سال‌ها مطالعه، شناخت عمیق از ادبیات هر دو زبان، و مهم‌تر از همه، وجدان هنری است. چیزی که در بازار ترجمه امروز، قربانی منفعت‌طلبی و خودنمایی شده. ترجمه‌ای که تنها بر حسب لایک و دنبال‌کننده سنجیده شود، دیگر نه واسطه زیبایی، که ابزار تباهی است.

اگر به شعر خیانت کنیم، به زبان خیانت کرده‌ایم. و اگر زبان بی‌پناه شود، هیچ حقیقتی دیگر تاب ایستادن 
نخواهد داشت.
به همین دلیل قصد دارم در فصل جدید همکاری با پیاده رو بر این رسالت مهم تاکید داشته باشم، هیچ ترجمه ای چه  توسط خودم و دیگران بدون شناخت دقیق و ابزار سنجش متن پذیرا نباشم ... باید برای مخاطب و شعر احترام قائل بود ....