نگاهی به "نیلوفر نام دیگر زخم است " سروده نیلوفر شریفی
فرناز جعفرزادگان
تاریخ ارسال : 24 تیر 96
بخش : اندیشه و نقد
نگاهی به "نیلوفر نام دیگر زخم است " سروده نیلوفر شریفی
فرناز جعفرزادگان
جغرافیای چشم ها
کتاب شعر "نیلوفر نام دیگر زخم است " سروده نیلوفر شریفی شامل سه دفتر است که توسط انتشارات بوتیمار به چاپ رسیده است .
در این کتاب شاعر از وابستگی ، درد ، جنگ و تاریک بودن دنیای زنان جهان سوم و خاور میانه می گوید . و اینکه چگونه این زن با زندگی دست و پنجه نرم می کند و شاعر در هر شعر هر بار به یک زن و یک درد و یک زخم بدل می شود .
( من چند نفر بودم ؟ /مونس/ آمنه / عایشه / و ساعت /هنوز/ روی دیوار /درد می کشید /و دست راستم / لمس بود /.........)
در این مجموعه براساس دیدگاه بیانی و زبانی ، اکثر شعرها تشبیه محور است و شاعر گاهی با تشخص دادن به کلمات و با حسی مملو از زنانگی و سرشار از عاطفه ، با زبانی روایی و توصیفی حرف خود را بیان می نماید چنانکه گویی هدف شاعر ایجاد احساسی از دنیای اطراف نسبت به زن و جنس زن است آنچنانکه دیده می شوند و نه آنطور که شناخته می شوند ، گرچه خواننده در متن به فضاهای گوناگونی پرتاپ می شود اما دربعد اندیشگانی کلمات در سطح حرکت می کنند و گزاره صریح و سرراست به تحلیل می رود و معانی جای خود را به لفافه گویی و ابهام و ایهام برای مخاطب نمی دهندو جز همان افسوس و دریغ که حین خوانش برای مخاطب صورت می گیرد ، جای تفکر بیشتر برای خواننده باقی نمی ماند و شعرها به تاویل و تفسیرهای گوناگون نمی انجامند و در خوانش و حتی در دوباره خوانی مخاطب به معنایی تازه از متن دست نمی یابد ، تمام شعر ها و حتی موتیف هایی که در کتاب آمده است همگی یک بسامد دارند ، جز حسرت و درد زن امروز در یک جامعه ی هنجار گریز چیز دیگری را القا نمی کنند گرچه شعرهای امروزی باید اجتماعی باشد اما می توان با استعاره و نماد سازی و دیگر توانایی هایی که در زبان و ادبیات فارسی است شعر را در بعد های دیگر نیز سوق داد .
( مادرم می بافد/ موهایم را ... /و با اندوه /صدا می زند نامم را /دخترم/ موهایت/ مثل شکوفه های انار/ زیباست / مثل ابریشم چین /مثل خوشه های گندم/ ( ص 19 )
( شکلوفسکی هنر را به معنای ویرانی سویه ی خودکار ادراک می دانست یعنی هر تصویر باید ادراکی تازه از موضوع را به دست دهد و نه این که معنایش را تکرار کند )
بر اساس دیدگاه هنری، بیانی و ادبی در کتاب " نیلوفر نام دیگر زخم است " رگه های شاعرانه ی زیبایی مانند ( صدای رویش استخوان ، باران می بارد از گلوی ابرهای سیاه ، شب در گلویم پنهان است. و .......) به چشم می خورد که به لحاظ بیانی نقطه ی عطف خوبی ست برای شاعر ، اما این مجموعه دارای حشوها و ضمائر پیوسته ی زیادی است که نبود آنها خدشه ای به شعر وارد نمی کند .
در تشبیه ها اگر از ادات تشبیه نو استفاده می شد به لحاظ شاعرانگی متن سیر صعودی بهتری داشت چرا که امروزه استفاده از ادات تشبیه ( چون ، مثل و... ) کاربردی در شعر آن هم در قالب سپید ندارد .
دست هایم مثل دریا می روند . ( ص 66 )
رگ هایم چون حنجره ی پرند ه ها سبز است (ص59 ).
یکی از اهداف هنر کشف زیبایی و ایجاد حسی دلنشین است. گاهی این کشف زیبایی میتواند یک نوع بازی زبانی نیز باشد که در کتاب ( نیلوفر نام دیگر زخم است ) شریفی توانسته در بعضی موارد موفق باشد مانند ( مادر / هزار هیروشما ی دیگر است / تکه تکه / زیر یک پیر _ آهن ) به عنوان نمونه در تضاد و تقابل و تقارن ترکیب "آواز خشکم ص،15 " به صورت تضاد معنایی صورت گرفته و تقابل هایی همانند ، گذشته و آینده، زندگی و مرگ،غم و شادی و مواردی از این دست دراین مجموعه به چشم می خورد.
در این اثر دائماروی موضوعی زوم می شود و به آن ارجاع داده می شود و حقیقتی به اشکال گوناگون به تکرار می رسد که شاعر با برجسته سازی بعضی کلمات به لحاظ بیانی شعر را به اوج می رساند به عنوان نمونه ( صدای رویش استخوان ها ، / ، زخم از میان آجرها و دیوارهای تو در تو جوانه می زند ، /، ویا ( ای قطار سهمگین زمان/ تو.. کجا می بری/ نیستی را ؟ / ) درد ،مرگ و ویرانی را می بینیم که در کل این مجموعه پخش و پراکنده است و معنایش از مرگ طبیعی هم فراتر رفته است و نا امیدی و اندوه را در یک بستر نوستالوژیک تداعی می کند. در کل اکثرشعرها هوشیارانه معماری شده و عناصری چون عاطفه، تخیل، در آن به خوبی به دیده می شود و گاه به لحاظ زبانی بر آن ایراداتی وارد است
لینک کوتاه : |
چاپ صفحه