نگاهی به مجموعه شعر «نیلوفر نام دیگر زخم است»
سروده نیلوفر شریفی
فهیمه قنبری

نگاهی به مجموعه شعر «نیلوفر نام دیگر زخم است»
سروده نیلوفر شریفی
- فهیمه قنبری :

«نیلوفر نام دیگر زخم است» متفاوت ترین دفتر شعری است که این روزها از میانِ ده ها کتاب شعر می توان انتخاب کرد. شعر امروز ایران در حوزه شعر زنان سال های متمادی از کسالتِ عمیقی رنج می بُرد. اما شریفی با نگاه انسانی خود یک بار دیگر توجه مخاطب را بر می انگیزد و دوستدانِ شعر را وسوسه می کند، حقایقِ زندگی را لمس کنند. از المان هایِ مهم در این کتاب نگاهِ شاعر به جهان است و حقایقی که قلب انسان را به درد می آورد و به راستی مهم ترین عاملی که انسان را طبقِ نظریه هایِ نوین روان شناسانی در انزوا فرو می برد،جدایی مرگ و جنگ است و این المان هایِ ظریف با هوشمندی در روایتِ شعرهای این مجموعه به چشم می خورد.
آمیزه هایِ اجتماعی در شعر شریفی آن چنان با وقار است که می توانیم در لحظه ای گذرا با پوست و استخوان، رنج در شعر او لمس کرد و لحظه ای کوتاه به فکر فرو رفت و به ساکنانِ زمین نظر افکند که در این جهانِ بی رحم دست خوشِ اتفاقاتی ناگوارند. آمیزه هایِ روانی در شعر شریفی بی شک همه را به فکر فرو می برد.

من شهید شده ام/ و بارها در تابوت یحیی/ در تابوتِ آن شهید/ آن شهید به آغوش سرزمینم/ به آغوش خاک بازگشته ام/ شما مرا با دست های خونی/ بارها به خاک سپرده اید

این شاعر جوان با مرگ دست و پنجه نرم می کند تا اجساد مردگان را باز گیرد و یکی از شاخصه هایِ مهم و ارزشمند که به تکرار در قاموسِ مدنی این شاعر باید آن را جستجو کرد اعتراض به شکلِ زندگی است.
شریفی از عشق می گوید اما نه با سبکسری و لوده گی زبانی او عشق را با قریحه ای ناب از میانِ آوار بیرون می کشد و ابتذالِ جنگ را تقبیح می کند و قلم سوگوارش در جانِ کاغذی سپید آرایه های ادبی را با خون می نگارد با خونی انسانی که سایه شومِ جنگ، لبخند را از رخسار آن ها زدوده است.
شریفی شاعری آگاه است که تحولات اجتماعی و سیاسی جهان را به خوبی می شناسد؛ شاعری که خود را ملزم می داند تا رنج انسان را با شعرش فریاد بزند.


شریفی تحولات عظیم جهان را دوباره در روح شعرش جان می بخشد از فاجعه هیروشیما تا مرگ روزنامه نگارانی که در فاجعه تروریستی فرانسه مرگ را چشیدند. او از جنگ تحمیلی ایران و عراق می گوید؛از معصومیت نخل های سوخته ای که از قلب شان دودی سیاه بر می خیزد.شریفی چشم هایش را به رویِ حقیقت نمی بندند و از زنانِ خاورمیانه می گوید از تحولات داخلی کشور افغانستان که هیچ گاه ساکنانش نتوانستند روزی خوش را به یاد بیاورند. علی الخصوص زنانِ افغانی که در اشغالِ دهشت بار دیوارها پوسیدند و دست مایه عکاسانی شدند که جوایز بزرگ را به دست بیاورند.

امروز از اجزای تکه تکه ام / عکس بگیرید/ من با لب های خونین لبخند می زنم / و خبرنگار می گوید/ خشونت علیه زنان در کابل/ عراق/ بامیان/ دمشق/ من زنم / زاده یِ جنگ/ تبعید/  و عشق

جایگاه زن در اشعار نیلوفر شریفی عمیقا برجسته است و باید این نگاه را تحسین کرد. شریفی خود را نماینده یِ زنانی می داند که در تنهایی می پوسند. او از مادری سخن می گوید که عمری برایِ فرزندانش می سوزد تا در دامنش به بالندگی وشکوه برسند اما آن مادر با گیس های سفیدش در توامان سالخوردگی و ناتوانی در خانه سالمندان مرگ را آن قدر مرور می کند تا روزی که تنهایی در اتاقی غریب اسوه ی زیبایی و فدارکاری را به درون بکشد و مولفه های اجتماعی به زیباترین شکل ممکن در شعرهایِ شریفی اتفاق می افتد و قدرت تاویل آن ها در گستره متن بسیار چشم نواز می شود.

نیلوفر شریفی جنس شعرش بسیار رئال است او بعد از سال ها مطالعه و پژوهش در معرفی شاعران سرشناس هلند و بلژیک توانسته است به رویکردی کاملا مدرن برسد. او شاعری واقعیت گراست و از پدیده هایِ انتزاعی خوداری می کند. شعر شریفی بر مجاز مرسل استوار است و در پایان با استعاره ای ناب به سرانجامی شاعرانه می رسند.
کارکردهای زبانی در اشعار شریفی بسیار زلال و شفاف است به راحتی می توان با کمی تامل به عمقِ اندیشه شاعر پی بُرد که دنیایی از مهربانی و زیبایی را در خود پنهان کرده است و باید اذعان کرد،شعر شریفی در میان شاعرانِ هم نسلِ خویش از بالندگی خاصی برخوردار است. از دیگر کارکردهایِ عمده ای که در مجموعه شعر«نیلوفر نامِ دیگر زخم است» می توان به آن اشاره کرد سیر عاطفی و احساسی شاعر در مواجه با جهان است،هرچند این برایندِ تراژیکی اغلب کلیتِ متن را تحت شعاع قرار می دهد اما در نهایت با پیامی انسانی روبه رو می شویم که در نوع خود کاملا از درون مایه و محتوایی بکر برخوردارند.

من تیمارستانم / با هزار پنجره/ من بیمارستانم/ با هزار تخت/ و درد/ در دهلیزهایِ قلب ریشه زد / و درختی تناور شد/ و ما به دندان کشیدیم/ سیب هایِ سیاه را

با توجه به عنوانِ کتاب باید پذیرفت شاعر در ارائه اندیشه متعالی خود چقدر موفق بوده آری نیلوفر... نام دیگر زخم است و کلید واژه هایِ شاعر این اضطراب و کنش درونی را نشان می دهد و این کتاب ماحصلِ زندگی زندگی در جهانی ناآرام است.
در یک نگاه کلی این مجموعه را بسیار درخشان یافتم و باید به فردایِ این شاعر جوان امیدوار بود. شریفی توانسته در مقام یک زن زوایایِ تاریک بسیاری از زنان را در جهان نشان دهد و این اتفاق بسیار مهم و تاثیر گذار است.شاعری که تمام توان خود را به کار می گیرد تا زیباترین کلام انسانی خود را به انسان هدیه کند و باید این ورود شاعرانه را به فال نیک گرفت زیرا شعر معاصر ایران بی تردید کلامِ انسانی شریفی را به خاطر خواهد سپرد.