معرفی کتابِ بیهوده اثری از کریستین بوبن
امیرحسین بریمانی

معرفی کتابِ بیهوده اثری از کریستین بوبن
امیرحسین بریمانی

کریستین بوبن در کتاب درخشان خود یعنی "کتاب بیهوده"، سعی دارد راجع‎به ادبیات بگوید، بی‎آنکه حقیقتا راجع‎به ادبیات گفته باشد. به‎عبارتی دیگر، او قصد دارد بگوید که ادبیات (یا در سطحی کلی‎تر: کتاب)، چیزی مختص به‎ادبیات نیست بلکه هیچ مرزی برای تبیین‎های ما از امر ادبی وجود ندارد: "ادبیات اگر به‎شادمانی نغمه‎هایی که کودک را به‎خواب می‎برد، می‎رسید، کاری بس بزرگ کرده بود." ادبیّت، در ذاتِ خود، همین بیهودگی‎ست. بدین‎تعبیر که به‎ایده‎ای جز ادبیات بودن مرتبط نمی‎گردد و به‎دلیل همین خودارجاعی، هنگامی‎که قصد داریم شبکه‎های معناییِ متفاوتی را بر آن سوار کنیم، از پذیرش آنان تن می‎زند و ازسویی دیگر اگر بخواهیم ادبیات را از شبکه‎های معناییِ به‎جز خود عریان سازیم، چیزی برای خواندن نمی‎ماند. بوبن در این کتاب، به‎وصف دریافتِ شاعرانه خود از جهان ذهنیِ هفت نویسنده می‎پردازد. هرکدام ازین هفت بخش، خود مدیونِ نویسنده‎ای هستند که مولف آنان نیست اما به‎هرحال نمی‎توان نقش تعیین‎کننده‎ی این نویسندگان را بر نوشتار این کتاب انکار کرد. این درهم‎آمیزی تضادها، کتاب بیهوده را به‎بیهودگیِ اصیلِ ادبیات پیوند می‎دهد؛ به‎طرزی بلانشویی می‎توانیم بگوییم: ادبیات، درآغوش گرفتن فقدان‎هاست.
  کریستین بوبن را می‎توانیم یک هایدگریِ ادبیاتی بدانیم. هایدگر همواره هولدرلین را می‎ستود چراکه فضای امنی را در تاریخ یافته بود که می‎توانست از آن، آرمان‎شهری برای خود بسازد. کریستین بوبن نیز به‎شکلی دیگر منطقه‎ای دست‎نخورده را تصویر می‎کند که درآن، تنش‎های بنیادین انسانی، جایی ندارند. این منطقه امن و دستنخورده‎ی بوبن که درآن، هستنده قادر است از چنگ تفسیر شدن بگریزد، جهان فانتزی‎ست.