معرفی کتاب «عاشقانه‌های دیو چشم‌آبی» ناظم حکمت
ترجمه ی الچین حسن‌زاده

هاتیجه پیرایه پیراینده Hatice Piraye Pirayende یا همان خدیجه پیرایه پیراینده هم‌سرِ ناظیم هیکمت بود که نامِ او حضوری جدی در شعرهای این شاعر دارد. ناظیم او را در شعرها غالبن پیرایه، گاهی هاتیجه یا همان خدیجه و به ندرت پیراینده خطاب کرده است. جالب این است که ناظیم علاوه بر شعرهای پراکنده‌یی که خطاب به او یا در باره‌ی او سروده است، کتابی حاوی 32 شعر هم دارد به نام شعرهای ساعت 22 - 21 که همه‌ی شعرهای این مجموعه زمینه‌یی عاشقانه دارند و خطاب به پیرایه سروده شده‌اند. توجه ناظیم به پیرایه از این هم فراتر است چنان‌که او نامه‌هایی نیز خطاب به او دارد که بسیار زیبا و خواندنی‌اند.
الچین حسن‌زاده تعدادی از این نامه‌ها را انتخاب و ترجمه کرده، در کتابی به نام «عاشقانه‌های دیو چشم‌آبی» گرد آورده است. زیرعنوان این مجموعه نیز موضوع کتاب را به روشنی مشخص می‌کند: نامه‌های عاشقانه‌ی ناظیم هیکمت یا همان ناظم حکمت. زیرعنوان کتاب کاملن شفاف و گویاست، اما عنوان اصلی کتاب ممکن است کمی مبهم به نظر برسد! چرا دیو چشم‌آبی؟
این عنوان برگرفته از یکی از شعرهای خودِ ناظیم است به نامِ غول چشم‌آبی، زن ریزاندام و گلِ پیچِ امین‌الدوله Mavi Gözlü Dev, Minnacık Kadın ve Hanımelleri. ناظیم خود را در این شعر Mavi Gözlü Dev یعنی غول چشم‌آبی یا دیو چشم‌آبی نامیده است. اما چرا دیو و چرا چشم‌آبی؟
ماجرای سروده شدنِ این شعر به نخستین ازدواجِ ناظیم برمی‌گردد. او قبل از ازدواج با پیرایه و در زمانی که برای ادامه‌ی تحصیل به مسکو رفته بود با هم‌بازی دوره‌ی کودکی‌اش که نوزهت Nüzhet یا همان نزهت نام داشت ازدواج کرد اما این زندگی مشترک چندان دوام نداشت و بعد از مدتی به جدایی انجامید. ناظیم شعر یادشده را در باره‌ی همین عشق و همین زندگی زناشویی سرود و در آن شعر، خود را که جثه‌یی درشت و چشم‌هایی آبی‌رنگ داشت غول چشم‌آبی یا دیو چشم‌آبی و نوزهت را زن ریزاندام لقب داد. البته ذکر این نکته هم ضروری‌ست که بعضی کلمه‌ها در انتقال از زبانی به زبان دیگر ممکن است مفاهیم جدیدتری را نیز به رخ بکشند. «دیو» که از زبان فارسی به زبان استانبولی رفته است در آن سرزمین نه الزامن به معنای مرسومِ فارسی‌اش بل‌که هر موجود قوی‌بنیه را به ذهن متبادر می‌کند و این‌طور نیست که تنها بار منفی داشته باشد.
در کتاب «عاشقانه‌های دیو چشم‌آبی» تعدادی از نامه‌های ناظیم هیکمت به زبان‌های تورکی آذری و فارسی در دست‌رسِ مخاطب‌اند. نکته‌ی در خور تأمل در این مجموعه، مقدمه‌یی‌ست که مترجم نگاشته، به کتاب افزوده است. ناظیم هیکمت شخصی عاطفی و عاشق بود و به دلیل زندگی پرفراز و نشیب مجبور شد چندین بار ازدواج کند. الچین حسن‌زاده مترجم این کتاب در این مقدمه همه‌ی ازدواج‌های ناظیم را توضیح داده است.
کتاب «عاشقانه‌های دیو چشم‌آبی» به تازگی در 65 صفحه با شمارگان 500 نسخه به قیمت 6000 تومان و به همت نشر بوتیمار روانه‌ی بازار کتاب شده است.