فراتر از هستی

نگاهی به نمایشنامه «کامینو» اثر ناتالی پاپن، ترجمه مرجان پروانه‌پور

جهان درونی کودکان، اصلاً جهانی ساده و سهل‌نگرانه نیست. اگرچه در این باره چند دهه‌ای است که فیلسوفان و محققان بنام کتاب‌ها و مقالات بسیاری نوشته و به واکاوی آن پرداخته‌اند ، اما به راستی هنوز هم مواجهه با اثری خلاقانه که در آن ذهن و جهان کودکان، واکاوی و روایت شده باشد، شگفتی‌هایی به همراه دارد و کشفی نو به‌ نظر می‌رسد.  
نمایشنامه‌ی «کامینو» که به تازگی از سوی نشر «تا،نونوشت» به بازار کتاب ارائه شده است از جمله‌ی این کتاب‌هاست. اثری که به خوبی توانسته با نثری منطبق بر فضای کودکانه، تمامی حواس خواننده را به جهانی که «نوآم» شخصیت اصلی اثر می سازد، معطوف کند. 
«نوآم» که بر اثر حادثه‌ای پای خود را از دست داده است در چالش مدام ذهنی است برای پذیرش یا عدم پذیرش آن اتفاق. عمده‌ی درگیری او با مقوله‌ی «سرنوشت» است که به‌عنوان کاراکتری در نمایشنامه تجسم و تجسد یافته است. درواقع درگیری «نوآم» با «کامینو» یا همان سرنوشت، فضای کلی روایت نمایشنامه ناتالی پاپن را می‌سازد .
 آنچه که شخصیت «نوآم» را از دیگر هم‌سالانش متمایز می‌کند، گستره‌ی تخیل است. «نوآم» با تخیل و هر آنچه که در ذهنش با او همراه است، بازی می کند. این بازی، شرایطی را برای او رقم می‌زند که منجر به برون‌ریزی احساسات و تفکرات درونی از یکسو و از سویی دیگر ساختن جهانی منحصربه‌فرد برای رهایی از تنهایی و انزواست. ناتالی پاپن به خوبی به ظرایف جهان کودکانه آن هم از نوع آسیب دیده‌اش تسلط و اِشراف دارد و در همین جهت توانسته فضایی در نمایشنامه‌اش بسازد که جهان خیالی اثر بسیار باورپذیر باشد و این ویژگی ممتاز این اثر است. 
نکته‌ی بسیار مهم دیگری که در نمایشنامه «کامینو» وجود دارد،  بررسی و پرداختن به حالات و مختصات دنیای کودکان است. کنجکاوی‌های مدام، پرسش‌های نامحدود، تردیدهای بی‌وقفه ، مکاشفات ذهنی و عینی و... همگی ویژگیهایی هستند که کودکان به‌طور مداوم در زیست خویش با آنها درگیرند. حال موفقیت و تبحر پاپن در این است که تمامی این ویژگی‌ها را در تقابل با شخصیت‌هایی ذهنی و تجسمی در درونیت «نوآم» قرار می‌دهد و از هر یک از آنها کارکردهای روایی می‌سازد . 
«نوآم» مدام در حال پرسیدن است و کامینو نیز در چنین شرایطی یا توجیه می‌کند و یا توضیح می‌دهد و این وضعیت در حالی است که «نوآم» نسبت به شرایطی که برایش پیش آمده، آشفته و پریشان است. «چرایی»های بسیاری در ذهن و روان او وجود دارد که فکر می‌کند تنها «کامینو» است که می‌تواند به آنان پاسخ دهد. در این میان نکته قابل توجه دیگر، نحوه شخصیت‌پردازی و پیش بردن روایت است. این شاخصه به‌گونه‌ای پیش می‌رود که خواننده اگرچه در دنیایی کودکانه و طبیعتاً ذهنی قرار می‌گیرد اما در کلیت فضایی که برای او ساخته می شود چیزی فراتر از جهان و هستی کودکانه‌گی است. در حقیقت فلسفه یا مقوله‌ی فلسفی‌یی که در نمایشنامه‌ی «کامینو» بدان پرداخته می‌شود ، ذهنی هر انسانی، در هرموقعیت و با هر معلوماتی، را با خود درگیر می کند و این موفقیت هر متنی است که می‌خواهد با جهان بیرون از خود در ارتباط باشد.