داستانی از محمد اسعدی
نویسنده : محمد اسعدیتاریخ ارسال : 22 مرداد 96
بخش : داستان
«عدلِ مظفر»
دایی مظفر در سالگردِ پسرش قاسم، گوسفند کشت و حلیم داد. بعد ازخوردن حلیم، رفتیم سرِخاک.
عکسِ بالای قبر همان بود که روز مرگش وسط تاج های گل گذاشته بودند. آن روز از هر قماشی آمده بودند. دوستان قدیمی، داش مشدی ها. زندان رفته ها. توبه کرده ها. تو عکس، سبیلهاش کوتاه تر شده بود و ته ریش داشت.
مدتها بود قاسم را ندیده بودم. این اواخر، می گفتند زن دوم را طلاق داده و پیش زن اولش زندگی می کند. چهل و هشت سال بیشتر نداشت. اما خانه نشین شده بود. زنش می گفت: « اعتیادش سنگین شده و وضع مالی اش هم روبراه نیست.»
گویا پس انداز داشته که پسرش تورج دزدیده و رفته. حرف و حدیث هایی هم در مورد دخترش سُرمه توی دهن ها می چرخید که با پسری فرار کرده. پدرم همیشه حرفِ قاسم که می شد می گفت:
« خودش آدم بدی نیست، بچه هاش تخمِ سگن»
پدر می گفت: « قاسم آدمی نبود که سر یک کار بند شود. سال 37 در خیابان شاه آباد تهران، مدیر چلوکبابی جوان بود. کت و شلوار شیک می پوشید.کراوات می زد. کلی برو بیا داشت. مدتی درمیدان گمرک کافه به هم می ریخت و تلکه می کرد. چند وقتی هم بادی گارد مهوش شد تو کافه آستارا. وقتی مهوش تصادف کرد، قاسم یقه پاره کرد. تا سه روز عرق می خورد و نعره می زد. وقتی آروم شد. به شهرستان آمد و زن گرفت و قرار شد سر به راه شود.
خروس خوان خبر مرگش را آوردند. مثل همه ی تابستانها، خوابیده بودم توی بهار خواب. شب ها به ستاره ها خیره می شدم و روزها تا آفتاب روم نیفتاده بود، می کپیدم. گربه مان تازه زاییده بود و بچه های سیاه و سفیدش، انگشتهای پاهایم را گاز می گرفتند. مادرم وقتی خبر را شنید. سینی چای از دستش افتاد. پای دیوار نشست و با فریاد کوتاهی گفت: «داداش مظفر»
بعضی ها گفتند مشروب تقلبی خورده ، عده ای هم می گفتند «اوردز» کرده.
از سر خاک که برگشتیم، دایی مرا به خانه شان برد. قالیچه ای توی ایوان پهن کرد. چای ریخت. لاغر شده بود و شکسته تر از همیشه به نظر می رسید. جعبه سیگارش را از جیب جلیقه اش در آورد و اشاره کرد بنشینم. مثلِ روزهایی که با قاسم و چند علافِ دیگر، توی قهوه خانه ی «علمدار» می نشستیم. قاسم سیگارش را می گذاشت لای انگشتاش. دستشو مشت می کرد، و چشمهاش لوچ می شد به آتش سیگار. از حفره ی وسطِ مشتش ،کام عمیقی می گرفت و با صدایی خش دار از سفرهاش تعریف می کرد. می گفت:
«با تانکر چهل هزار لیتری شرکت نفت، بنزین می بردم چاه بهار. نزدیکی های ظهر رسیدیم زاهدان. تقی شاگردمم بود. گازوییل زدیم، خواستیم بریم نهار، دیدم چهارتا مرد با لباس بلوچی و سرو کله ی بسته از یک بلیزر پیاده شدند. یکی شان با سر به من اشاره کرد. رفتم جلو. چشمش را سرمه کشیده بود و دندون طلا داشت. با لهجه ی بلوچی پرسید:
«بارت بنزینه؟»
«بله»
«کجا می بری؟»
«چاه بهار»
«چقدر بهت میدن؟ »
«پنجاه هزار تومان»
«پانصد هزار تومان بهت میدم، بیار برای من»
فکری کردم و دیدم تا چاه بهار دوروز راهه. تازه، ده سفر دیگه باید بیام تا همچین پولی بگیرم.گفتم: «اول نصف پولو می گیرم» قبول کردند. دویست و پنجاه هزار تومنو دادم شاگردم ریخت تو حساب در گردش. از یک جاده ی فرعی سی چهل کیلومتر به سمت پاکستان رفتیم. بلیزر مقابل یک خانه ی بزرگ ایستاد. منو به یک زیر زمین وسیع با کف و دیوار سیمانی بردند. دندون طلا گفت:
« خالی کن »
شیلنگ انداختم سی و هشت هزار لیتر بنزین و خالی کردم تو زیر زمین و دویست و پنجاه هزار تومان بقیه رو گرفتم. منقل و بساط آوردن و تعارف زدن. دیدم بهتر است زودتر بزنم به چاک. تو کیلومتر پنجاه زاهدان به ایرانشهر کشیدم تو خاکی. تقی را پیاده کردم. درمخزنو باز کردم. نشستم پشت فرمون. چرخ سمت راننده رو بردم رو یک تخته سنگ بزرگ و چپ کردم. بعد اومدم بیرون. طوریم نشده بود. تتمه ی بنزین ها می ریخت رو شانه ی خاکی. غروب شده بود. اسب و از تانکر جدا کردم. با تقی خاک به سرو صورتمان مالیدیم و علامت دادیم. چند تا راننده کامیون اومدن کمک. به یکی شون گفتم بره اولین پاسگاه پلیسو خبر کنه. پلیس اومد و صورت جلسه کرد. دو سه روز پیگیر کارهای اداری شدم به چند نفر حق حساب دادم. در نهایت دلیل چپ کردن را نقص فنی فنر اتصال تشخیص دادن. کرایه بار را هم دادن و گفتن به سلامت.»
دایی مظفر به دیوار تکیه داد وخطاب به من گفت:
«رضا، راستش من خیلی وقت ندارم، قلبم ناراحته، دکترا تقریبا جوابم کردن. حالا که یک ساله قاسم به رحمت خدا رفته. می خوام حقیقتی رو بهت بگم. چون توی فامیل تو تنها کسی بودی که هوای قاسمو داشتی هیچکس اونو دوست نداشت. همه از ترس احترامش می کردند.»
عکس جوانی قاسم روی تاقچه ی خانه بود. با همان چشمهای نافذ و پوزخندی روی لب. به هیچیک از افراد فامیل، حتی به پدر و مادرش شبیه نبود. صورت گرد و بچه گانه، سر کم مو و یک سبیل دسته موتوری که تا زیر چانه امتداد داشت و اورا به «قاسم سبیل» مشهور کرده بود. به گفته ی خودش، بیست و چهار سال بود با گواهینامه ی جعلی روی ماشین سنگین کار می کرد. اکثر زندانهای کشور را دیده و روزهای زیادی را در انفرادی به سر برده بود. دو زن رسمی و علنی و چند بچه داشت و علاوه بر این می گفتند توی هر شهری که مجبور بود چند روز منتظر تخلیه و بارگیری باشد، زن می گرفت. هنرمند بود. توی زندان چنان نقاشیی از روی عکس من کشیده بود، که تعجب همه را بر انگیخت. با نخ های پلاستیکی، دور لیوان و ته قلیان را به شکل زیبایی می بافت. مکانیکی، جوشکاری، کتک خوری فیلم فارسی و خیلی کارهای دیگر را هم انجام می داد. خلاف خورش هم ملس بود. هر قفلی از جمله گاو صندوق را، حداکثر ظرف سه دقیقه باز می کرد. حمل اسلحه، خلع سلاح کردن پلیس. فرار از زندان قصر، سرقت، حمل قاچاق و کشتنِ یک پیرمرد، را هم در پرونده داشت. پدرم می گفت:
« در قضیه ی قتل، عمدی درکار نبود. هوس کباب خارپشت کرده بود تا با دو استکان زهر ماری به نیش بکشد. دیده بودند، حیوون کز کرده و تکون نمی خورد. دوستش منصور گفته بود: « بزن، بزن، گوشش کَره.» قاسم به اینکه حیوان عکس العملی نشان نمی داد، شک کرده بود، ولی حرف منصور تا حدی به او اطمینان داد. ماشه را چکاند. وقتی دویدند سمت شکار. دیدند پیرمردی توی خون دست و پا می زند. معلوم شد مرد کشاورزی از شدت خستگی خواب بوده، خیال کردند خارپشته. البته بعد از مدتی، دایی با دادن خون بهاء و گرفتن رضایت از بچه هاش، قاسم را بیرون آورد.»
از زندان یا از سفر فرقی نمی کرد. قاسم همیشه با دست پر می آمد. اوایل که گرفتار زن و بچه نشده بود، به آدم های مستحق سر می زد. به بچه ها اسباب بازی و به خانواده ها برنج و روغن و چیزهای دیگر می داد. دست آخرهم ، دخترِ مردی روستایی راکه گاهی چند نخود تریاک برایش می برد، گرفت.
گفتم: « دایی مخلصتم، بگو، چی می خوای بگی؟ بابا نصف جون شدم» دایی مظفر چایش را هورت کشید. سیگاری روشن کرد وگفت: «چند روزی بیشترنبود که با زن دایی خدا بیامرزت عقد کرده بودیم. تو اون موقع به دنیا نیامده بودی. عروسیِ مفصلی بود....»
روز عروسی قاسم ده سالم بود. رفته بودیم «حسین آباد». عروسی از صبح علی الطلوع شروع می شد و دو روز ادامه داشت. زن ها مثل گربه های صرع، توی حیاط، کنار راه پله ، توی پنج دری، تو حوض خانه، هرجا را می دیدی، روبروی آینه های شکسته و زنگار گرفته، در تب و تاب بزک و دوزک، وسمه و سرمه و سرخاب و سفیداب ، از خود بی خود می شدند و خنده های جنون آمیز سر می دادند. آن قدرکه گوشه ی لبهاشان کف می کرد، بعد چشمهاشان راه برمی داشت به ناکجا. شاید به آرزوهای ناکام، به بغض های فرو خورده. به هیجان های نداشته. انگار غرق می شدند در رویای عروسی خودشان، با برق خیره ی چشمها و نگاهِ حریص و رقت بارِ داماد به عروس.
به ظهر چیزی نمانده بود. توی حیاط خانه ی عروس، جای سوزن انداختن نبود. مادر، پدرم را با خواهش و تمنا راضی کرده بودکه برویم عروسی. می گفت: «مظفر قهر می کند. »
توی شلوغی جمعیت چیزی نمی دیدم. توی مطبخ، راه پله ای بود که به بام خانه می رفت. به سرعت خود را به آنجارساندم.
بچه ها و زن ها از روی بام سرک می کشیدند. دیگ های چلو قیمه گوشه ی حیاط روی اجاق می جوشید. یک کَت چوبی گذاشته بودند روی حوض. زنهای دهاتی جیغ و کِل می کشیدند. هیاهویی که به سوگ نزدیکتر بود، تا سرور. عروس و داماد با سلام و صلوات و دود و بوی اسپند وارد شدند.«صفرِ قصاب» با مشت جرعه ای آب به گوسفندی که گوشه حیاط بسته بودند، خوراند. بعد بلندش کرد و با شهوتی بیمارگونه، گوسفند را بر زمین زد و کارد بر حلقومش کشید. شرّابه های سرخِ روشن، مثل زبانه آتش، شتک زد و دامن سفید عروس را از پر از خال های قرمز کرد. صدای صلوات توی حیاط پیچید. نمی دانم با عروس چه کرده بودند که کله اش سه برابر شده بود. موهاش زیر نور آفتاب برق می زد. خوب که نگاه کردم دیدم، با سیم های باریکی داخل موها را سیم کشی کرده اند و تعداد زیادی لامپ های رنگارنگ روی سرش به تناوب روشن و خاموش می شود. می گفتند باطری زیر لباسش مخفی شده و کلید را هم داده اند دست مادر عروس که دنبالش راه می آمد. پشت سرم، روی بام چند دختر دمِ بخت دهاتی پچ پچ می کردند و گاه با خنده، مرا که قیافه ی شهری داشتم نیشگون می گرفتند. عروس، کم سن و سال و لاغر بود، با صورت تکیده و زرد و زار. گویی نیم ساعت قبل به زور از پای دار قالی بلندش کرده بودند. با هر قدمی که بر می داشت بدون اینکه سر خود را تکان دهد، مردمک چشمهاش به بالامی چرخید. انگار می ترسید سازه یِ روی سرش فرو بریزد. قاسم با کت و شلوار مشکی، پاپیون قرمز و سبیل خون چکانش، زیر بغل عروس را گرفته بود. زن ها راه باز کردند و عروس و داماد را برتخت کردند. روی یک چهار پایه کنار تخت یک گرامافون تپاز که قاسم از بندر لنگه آورده بود، گذاشته بودند که صفحه ای روی آن لَنگ می زد:
«هر چقد ناز کنی ...ناز کنی... باز تو دلدار منی..».
قاسم با رنگ و روی برافروخته، برای جمعیت دست تکان می داد و می خندید. بعد در حرکتی ناگهانی خم شد و دست کرد زیر تخت. یک قبضه «برنو» با قنداق زرد رنگ بیرون آورد. گلگدن کشید و شلیک کرد. عروس غش کرد و افتاد روی تخت. بچه ها جیغ کشیدند. زن ها مثل یک دسته زنبور به طرف عروس حمله بردند. بدنِ گوسفند روی کفِ حیاط، هنوز جان می کند، سر بریده اش روی لبه ی حوض، توی تشت مسی بود و از چشم های بی فروغش پیدا بود که دیگر هیچ چیز برایش چندان اهمیتی ندارد. خون وکفِ یله شده وسط حیاط، زیر داغنای خورشید مرداد دَلَمه می بست. «قاسم» مثل شترِ مست همچنان تیر می پراند. زن چاق و سرخ و سفیدی که موهاش را فرِ ریز زده بود با لبهای جگری و پیراهن یقه ی باز، گردنبند مرواریدش را مشت کرد و فریاد کشید: «خاک بر سرم...عروس غشیه.....»
صداش توی همهمه گم شد، نخ گردنبند در رفت و دانه های مروارید جست زنان سرریز شدند، به زیر تخت، توی باغچه، توی پاشویه ی حوض، میان تشت مسی، میان خون های دلمه بسته. زن سرخ و سفید زنجموره کرد :« الهی... بمیرم» و بچه ها در پی دانه های مروارید دویدند.
صدا ی «گرامافون» همچنان بلند بود:
«ای دریغا که ندانسته گرفتار شدم»
«اول عیش و خوشی پیش تو من خوار شدم»
دخترها جمع شده بودند دور سر عروس و با چراغها که حالا جرقه می زد ور می رفتند. برادر عروس که بعدا معلوم شد مهندس نور پردازی کله ی خواهرش بوده، در حال چک کردن سیستم بود. بالاخره حالِ عروس به ضرب فوت کردن چار قل وخوراندن آب قند، جا آمد و دوباره بر تختش کردند.
قاسم تفنگ را انداخت و از تخت پایین پرید. صفحه ای از داخل پیراهن ساتن اش بیرون آورد و روی گرام قرار داد و با آهنگِ: «کی گفته تو زن بگیری حسن بک» شروع به رقصیدن کرد. ملغمه ای از «والس» و «بابا کرم».
دایی توی فکر فرو رفته بود. سیگارش حیف سوز می شد. سرش را بالا آورد و ادامه داد:
« خوش بودیم. سه سال تمام عاشق زهره بودم و به زحمت پدرشو راضی کرده بودم. روزای اول عروسی مون بود. یک روز با هم رفتیم سرِ جالیزِ هندوانه. خواستم از چشمه آب بیارم چایی درست کنیم. بهش گفتم تو سایه بان بمونه. تا من برگردم. نیم ساعت بعد وقتی با کوزه ی پر آب برگشتم، از دور دیدم زمین اطراف سایه بان به قرمزی می زنه. جلوتر که رفتم دیدم هندونه ها لگد مال شده وزهره یک گوشه نشسته و داره گریه می کنه. خیلی اصرارش کردم تا بالاخره به حرف آمد. ظاهرا یکی از یاغی های روستاهای اطراف به نام «موسی» با چند تا تفنگچی از آنجا رد می شوند. چشم شان به هندوانه های رسیده می افتد. با اسب میان تو زمین. زهره که صدا شنیده از سایبان خارج می شه و اعتراض می کنه. موسی چشمش که به اون می افته. تفنگچی ها را دست به سر می کند و می رود سراغش.»
دایی خوش حرف بود. مثل وقتی که قاسم تو قهوه خانه علمدار از خاطرات جاده می گفت و همه ی مشتری ها دورش جمع می شدند. قاسم می گفت:
« با اینترناش یخچال دار از جاده کرج، ماست بار زده بودم ببرم بندرعباس. بین سیرجان و بندر، تو گرمای چهل درجه یخچال از کار افتاد. ماست ها داشت فاسد می شد. روستایی در آن نزدیکی بود. مردمو جمع کردم. ماست ها را جوشاندیم وکشک درست کردیم. وبعد رو پشت بام ها پهن کردیم. دو روز طول کشید. روی پشت بامهای روستا انگار برف آمده باشه، یکدست سفید میزد. فی المجلس مقداری از کشک ها را به جای دستمزد به مردم دادم. مابقی را هم بردم بندر و یک جا فروختم . آمدم شهر زنگ زدم کارخانه و موضوع خرابی یخچال را تعریف کردم. گفتم: «می خوام ماست هارو برگردانم.» گفتن: همانجا معدومش کن، کرایه ی یک طرفو می گیری. برگشتم تهران پولو گرفتم. رفتم لاله زار، کافه ی افق طلایی»
دایی مظفر سرش را روی زانو گذاشته بود و گریه می کرد. تا حالا گریه شو ندیده بودم پرسیدم: «دایی بعدش چی؟ موسی چی شد؟» دایی جواب داد:
«در رفته بود بی پدر. از ترس آبرو ریزی موضوع را مخفی کردیم. همون روز رفتم امامزاده تا صبح خودمو زدم و گریه کردم. صبح سرمو گذاشتم رو ضریح گفتم:
«آقا، می بینی که جگرم مثل آتیش داره می سوزه؟ انگار رگامو با منقاش دونه دونه از بدنم می کشن بیرون. تو شاهد باش. این پنج تا فشنگو به نام پنج تن میذارم کنار. تا خرج اون بی ناموس کنم.»
دایی مظفر، ساکت شد و اشکاشو با آستین پیرهن اش پاک کرد.
« بعد چی شد دایی»؟
« بعد از مدت کوتاهی موسی در درگیری با ژاندارمهای حکومتی کشته شد. یک سال بعدش هم قاسم بدنیا اومد. زهره سرِ زا از دنیا رفت. وقتِ مردن، به همه ی مقدسات، قسمم داد که مواظبِ قاسم باشم و زیرِ دست نامادری نگذارمش. اسمشو هم انتخاب کرد. وقتی گلینِ قابله بچه را آورد. انگار موسی رو کوچک کرده بودند داده بودن بغلم. می خواستم خفه اش کنم. نیومده زنمو کشته بود. ولی چون به زهره قول داده بودم. یالقوز موندم. شب تا صبح زِر زدنهاشو تحمل کردم. برای شیر دادنش از هرکس و ناکس منت کشیدم. کهنه هاشو با آب یخ می شستم. رو چراغ خشک می کردم و اشک می ریختم. زار می زدم و انِ شو تمیز می کردم. وقتی قاسم بهم می خندید، انگار موسی به ریشم می خندید. از آب و گل هم که در آمد، عین بابای گور به گور شده اش بی رحم بود. تو پنج شش سالگی با ناخن گیر، پای گنجشکارو از ساق می چید و می گذاشتشون رو زمین. گنجیشکا جیغ می زدند و بال بال می کردند و قاسم قهقهه می زد. دم گربه رو با ساطور قطع می کرد. بعد اونو مثل گوسفند آویزون می کرد و پوستشو می کند و دل و روده شو می کشید بیرون. اوریون گرفت می خواست بمیره. پای پیاده تو برف بردمش شهر، پیش حکیم، مثل سگ جون کندم. تا پرو بال گرفت.»
دایی کمی آرام شد، با دستمال یزدی دماغش را پاک کرد و با بغض ادامه داد:
«دوروز قبلِ مردنش، پیغام داده بود، براش تریاک ببرم. زنش گفته بود خونریزی معده کرده و درد می کشد. وقتی رفتم تنها بود. یه پنج سیری گذاشته بود با ماست و خیار کوفت می کرد. یکی دو بست چسباندیم. گرم که شدیم، سرِ کثافتکاری های سرمه و تورج حرفمون شد. گفتم: «قاسم چرا جلوشونو نمی گیری؟ چرا آدمشون نمی کنی؟ آبرومون رفت. چرا این قدر بی غیرت شدی؟»
یک دفعه برگشت و گفت: «تازه شدم مثل تو، بی عرضه و بی خاصیت. می دونی چرا؟...چون تخم حرومم!... کدوم آبرو؟ این که ننه ام عاشق موسی خان بوده و با اون خوابیده... .، کلاتو بذار بالاتر مظفرخان. اون اصلا تو رو دوست نداشت. باباش به زور راضیش کرده بود زن تو بشه. یکی از تفنگچی های موسی خان اینو بهم گفت. وقتی فقط دوازده سالم بود، می فهمی؟ دوازده سال، گفت خودش شاهد ماجرا بوده»
دایی مظفر یک کُپه دود غلیظ از دهانش بیرون فرستاد. صورتش را با بیزاری درهم کشید وآتش سیگارش را توی نعلبکی کشت. به دیوارتکیه داد و مکث کرد. بعد بدون اینکه به من نگاه کند، گفت:
«حرفاش مثل پتک مغز مو ترکوند. این مزدِ همه ی زجرهایی بود که کشیده بودم. دیگه چیزی حالیم نبود. منظره ی هندوانه های له شده و اشک های زهره، اومد جلوی چشمم. متکارو برداشتم وگذاشتم روصورتی قاسم. همه ی سنگینی مو انداختم روش، مقاومت زیادی نکرد. فقط تکانی خورد و با صدای خفه ای گفت :«بابا...»
و راحت شد.»
| لینک کوتاه : |
چاپ صفحه
