بیلی کالینز؛ یک شاعر آمریکایی!
یادداشتی بر "هنر غرق شدن" گزینه اشعار بیلی کالینز
امیرحسین بریمانی

بیلی کالینز؛ یک شاعر آمریکایی!
یادداشتی بر "هنر غرق شدن" گزینه اشعار بیلی کالینز به ترجمه مجتبی ویسی
 

-امیرحسین بریمانی :
  بیلی کالینز، شاعر رویدادهایی تمامن واقعی‎ست؛ رویدادهایی که‎یک شاعرِ آمریکایی (به‎مثابه‎ی سوژه شناسا) در جهان واقعی مشاهده می‎کند و سپس در جهان شعری خود نیز بدان می‎اندیشد. درواقع می‎توانیم بهشکلی اغراق‎آمیز بگوییم که شعر او فاقد تخیل در معنای فانتزی‎گونِ آن است. یعنی حتی رخدادهای تخیلی شعر او نیز همواره دارای علیتی فاعلی هستند که چراییِ متن پدید آمده رابه مولف آن اشعار ارجاع می‎دهند و نه رویدادهایی واقعی که‎در جهان فانتزی‎گون شعر، برسر راوی آمده است. این‎ها چه‎معنی می‎دهد؟ تعریفی که کالینز از شعر ارائه می‎دهد (البته این تعریف را در اشعار او باید جست چراکه کالینز، به‎هرحال یک تئوریسین ادبی نیست!)، راوی و شاعر، این‎همان هستند بدین‎معنی که راوی، شخصیتی ساخته و پرداخته شده نیست بلکه سرایش شعر، تنها از طریق بازشناسی شاعر توسط خود است که اتفاق می‎افتد و نه‎در خلق یک جهان فانتزی. طبعن در چنین شعری، متنیت بر بنیان حقیقت روزمره استوار گشته‎ست و مولفه‎های زیستی، تمامن در آن نمود یافته‎اند. پس وقتی به‎عنوان مثال اثری از امر سیاسی در اشعار کالینز نمی‎بینیم، بدین معنی‎ست که او اصلن بدان فکر نمی‎کند! در نقطه مقابل، اندیشه‎های شاعری سورئالیست، به‎سبب وجود لایه‎ی محافظ فانتزی در برابر محتوای اندیشه‎ی مولف، قابل مشاهده نیست. 

پس طبیعی‎ست که اثری از چپ‎گراییِ روبر دسنوس را نمی‎توانیم در اشعار او ببینیم. در یک جامعه‎ی لیبرال سرمایه‎دار که به‎قول ژیژک، از هرچیزی کافئین‎زدایی شده‎ست، دیگر نمی‎توان دم از سمبل‎ها زد و با پنهان‎سازی وقایع و افکار زیرپوشش تخیل، شکلی مرموز به‎حقیقت بخشید چراکه مخاطبان، به‎سبب مورد بمبارانِ نشانگان قرار گرفتن به‎صورتی هرروزه، دیگر رقبتی به‎رمزگشایی از نشانگانی ادبی را ندارند. و ادبیات در چنین وضعیتی، چاره‎یی ندارد جزاینکه با نویسندگان و شاعران ئ طبعن مخاطبان خود روراست باشد!
  سیمایِ یک سوژه شناسایِ آمریکایی چطور می‎تواند باشد؟! سوژه‎یی که تلوزیون (به‎عنوان نمادی از ارائه مداوم حقیقت که فرد را بی‎نیاز از شناساییِ انفرادی حقیقت می‎سازد) را منبع موثقی برای دریافت نشانگان نمی‎داند و بر فاعلیت خود اصرار می‎ورزد. این پرسش اغراق شده‎یی‎ست که یک غیرآمریکایی، هنگامی‎که به‎خروجی‎های موفق دانشگاه‎های علوم انسانیِ آمریکا فکر می‎کند، با تردید از خود می‎پرسد. بیلی کالینز در ادبیات می‎تواند مصداق خوبی برای چنین امری باشد. درواقع اینکه ما امروزه به‎مقدار قابل توجهی چارلز بوکفسکی، راجر مگاف و امثالهم را ترجمه و تجدید چاپ می‎کنیم، در ساده‎بودن زبانی که آنان به‎کار می‎برند نیست بلکه از ریشه‎ی همین پرسش است. ما مدلولِ دال‎ها را مطابق با پیشداوری‎مان مشخص می‎کنیم. و پیشداوری ما غیرآمریکاییان نیز چیزی جز احمق قلمداد کردن آمریکایی‎ها نیست.شعر بیلی کالینز، بر پایه‎ی دو تیپ آمریکایی مستقر است: فکور و ساده‎بین. درهمینجا باید ساده‎بینی را از سطحی‎نگری متمایز سازیم و برای این امر، میباید دوباره به‎تخیل اشعار کالینز نگاه بیاندازیم. برخلاف بوکفسکی و ریچارد براتیگان که‎روزمرگیِ صرف را در اشعار خود بازنمایی می‎کنند، کالینز گاهی جلوتر می‎رود و با جزیی‎نگری در واقعیات روزمره‎ی یک شاعر، تخیل را به‎امر شعری باز می‎گرداند. کالینز، شاعر وضعیت‎هاست؛ وضعیت‎هایی که فی‎نفسه دارای باری دراماتیک و در پیوند با عواطف نیستند و تمام بار خلق وضعیت، بر عهده‎ی سادگی بیش‎ازاندازه‎ی عناصر شعری‎ست که این، خود نوعی از تعجب و احساس لذت را در مخاطب برمی‎انگیزد. وضعیت‎ها اغلب ساده هستند و از ژرفایی مضمونی بهره نمی‎گیرند بلکه تمامی ابژه‎ها، فقط مورد بازشناسی شاعری منصف در برابر حقیقت قرار گرفته‎اند. شعر کالینز، از پنداشت‎ها و پیش‎داوری‎های غیرآمریکاییان بهره‎کشی می‎کند تا آنان را به‎خود متمایل سازد. بدین‎طریق که اشعار او، همواره در موقعیت مکانیِ آمریکا قرار دارند بی‎آنکه پای نشانگان جغرافیایی را به‎خود باز کنند. سبک‎زیستِ یک آمریکاییِ لیبرال (به‎تعبیر غیرآمریکاییان: couch potato)، در راوی کالینز کاملن قابل ردیابی‎ست اما با این تفاوت تعیین‎کننده که راوی او، یک شاعر است و از امر خیالی نیز بهره می‎برد! درنهایت اینکه بیلی کالینز به‎مناسبت نگرش واقع‎گرایانه‎ی خود به‎جهان، کاملن سوبژکتیو عمل می‎کند و هیچ داعیه‎ی شناخت دقیق جهان را ندارد که البته مزیت شعر او نیز به‎شمار می‎رود: "موشی به جان شعرم بیندازید اصلا/و هی نگاش کنید که چطور راه خودش را می کاود/یا خواستم توی اتاق شعرم قدم بزنید/و دیوارها را یک به یک بگردید دنبال کلید برق /من ازشان خواهش کردم روی کف شعرم اسکی آبی بروند/و به اهتزاز نام شاعر/در ساحل شعر،موج بردارند بلند /اما همه ی آنچه آن ها می خواستند این بود؟/همه ی آنچه آنها می خواستند این بود :/که شعرم را با طناب ببندند به صندلی محکم !/و هی شکنجه پشت شکنجه /که اعترافی بیرون بکشند از دل شعر /شروع کردند شعرم را با لوله های خرطومیشان زدن/این جور شعر مرا می خواستند /اینطور شعر مرا معنا می کردند"
توضیحات: شعر بالا از کتاب :هنر غرق شدن:، گزینه اشعار بیلی کالینز به‎ترجمه‎ی مجتبی ویسی انتخاب شده است که در سال 1389 توسط نشر چشمه منتشر شده است.