شعرهایی از آندره شِدید
ترجمه ی غزال صحرایی
آندره شِدید (Andrée Chedid)، شاعر، نویسنده و نمایشنامه نویس فرانسویزبان است. او در ۲۰ مارس ۱۹۲۰ در قاهره متولد شد.
آندره شِدید دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدارس فرانسویزبان گذراند. سپس وارد دانشگاه آمریکايی قاهره شد و در ۱۹۴۲ تحصیل در رشتهٔ خبرنگاری را با موفقیت بهپایان رساند. در ۲۲ سالگی با پزشکی به نام لوئی سِلیم شِدید ازدواج کرد و بههمراه او در ۱۹۴۲ مقیم لبنان شد. یک سال بعد، یعنی در ۱۹۴۳ اولین مجموعه شعر خود را بهنام «در جادههای خیالی» بهزبان انگلیسی منتشر کرد. ناآرامیها در لبنان سبب شد که آنها در سال ۱۹۴۶ آنجا را ترک کنند و برای همیشه در پاریس مستقر شوند. آندره شِدید نویسندهٔ پرکاری است. حاصل تلاشهای ادبی او انتشار چندین مجموعه شعر، داستانهای کوتاه، نمایشنامهها، رمانها، مقالات و نقدهای ادبیاند.
اشعار آندره شِدید پرسشی متناوب دربارهٔ اوضاع و احوال بشر و مناسبات او با جهان است. او در تمام آثارش ستایشگر زندگی است، گرچه به تزلزل و بیثباتی آن وقوف کامل دارد. او انسانها را تشویق میکند که تفاوتها را بپذیرند و حرمت نهند.
شیوهٔ نگارش او سیال و روان است. شِدید در نوشتههایش مشرق زمین را با شهوت و اروتیسمی بیمانند به تصویر میکشد تا به این بهانه مشام خواننده را با عطرهای آن پر کند و او را مدهوش سازد. همچنین در کارهای او میتوان پایبندی و علاقهاش را به شرح وقایعِ جنگِ لبنان بهوضوح مشاهده کرد. او در سال ۱۹۷۹ برای مجموعه داستان «تنها و زمان» جایزهٔ گنکور را از آنِ خود ساخت. و نیز چند سال بعد یعنی در سال ۲۰۰۲ جایزهٔ کنگورِ شعر به او تعلق گرفت.
دو فرزند او در زمینهٔ هنر موفق بودهاند. لوئی شِدید خواننده، آهنگساز و ترانهسرائی بهنام و صاحب سبک است و میشل شِدیدـکولتز در دانشگاه سوربن درس خوانده و نقاشی را حرفهٔ خود ساخته است. اغلب نقاشیهای او برگرفته از هنر اروپائی (L’Art Européen) هستند. همچنین نوهٔ وی، ماتیو شِدید، گیتاریست و خوانندهای شناختهشده و مطرح است.
- مجموعه اشعار
– زمین و شعر، ۱۹۵۶
– قلب و زمان (اشعاری برای کودکان)، ۱۹۷۷
– حفرهها و خورشیدها، ۱۹۷۹
– آنسوی کلمات، ۱۹۹۵
– قلمروهای قدرت خلاقه، ۱۹۹۹
– ریتمها، ۲۰۰۲
– قابلیتِ کیهان، ۲۰۱۰
۲- رمانها و داستانهای کوتاه
– خواب رهاشده، ۱۹۵۲ (رمان)
– جاناتان، ۱۹۵۵ (رمان)
– روزِ ششم، ۱۹۶۰ (رمان)، با اقتباس از این رمان فیلمی به کارگردانی یوسف شاهین در سال ۱۹۸۶ ساخته شد.
– بازماندگان، ۱۹۶۳ (رمان)
– دیگری، ۱۹۶۹ (رمان)، در سال ۱۹۹۱ فیلمی با همین نام و با اقتباس از این رمان توسط برنارد ژیرودو ساخته شد.
– شهر بارور، ۱۹۷۲ (رمان)
– خانهٔ بدون ریشه، ۱۹۸۵
– تا پای مرگ، ۱۹۹۲ (مجموعه داستان)
– زن سرخ پوش و داستانهای کوتاه دیگر، ۱۹۹۴
– پیغام، ۲۰۰۰
– چهار کشتهٔ ژان دو دیو، ۲۰۱۰ (رمان)
۳- نمایشنامهها
– بِنِریسِ مصر، ۱۹۶۸
– اعداد، ۱۹۶۸
– آخرین کاندیدا، ۱۹۹۸
– تعقیبها، ۲۰۰۳
آندره شِدید در تاریخ ۶ فوریه ۲۰۱۱ چشم از جهان فروبست. بر سنگِ مزار او جملهٔ «جسم میرود و جان میماند» از کرتین دو تروا بهچشم میخورد. در ایران مجموعه داستانی از این نویسنده تحت همین عنوان توسط دکتر دادور، استاد دانشگاه تهران، منتشر شده است. مجموعه داستان دیگری نیز بهنام «شام خانوادگی» با ترجمهٔ نیکو قاسمی بهچاپ رسیده است.
"خانه ای بی بنیادم"
گرفتار در حلقه های زنجیرت
پیچ شده به لنگر گاهت
وپوشیده با زیور ها و دارائی ها
من خود را رها می سازم از بند هایت
من تو را وا می نهم با ظواهرت
با قیود هزار هیچ ات
تا نکو دارم
این خانه ی بی بنیادرا
میان دیوارهای لخت و عریانش.
..........................
هیچ گردشی
هیچ سیاحتی
با سیر جریان زندگی
هم سنگ نیست؛
هنگام که درشریان هایت
رو به سوی جزایر ِ کوچک ِ دل
راه می سپرد
وجا به جا می شود
از سنی به سن دیگر
هیچ شهودی
هیچ زمین شناسی ای
همانند نیست
با کشف ِ مجراهای خونی
فرسایش ِ تن
فوران ِ روح
هیچ صعودی
هیچ قله ای
چیره نمی گردد برآن" آن"
که تو تجلی می یابی
برآن لحظه که زندگی
زندگی را چون امانتی
به دستت می سپارد
با دامنه های جهان
و سرچشمه های روز
هیچ سرزمینی
هیچ کشف و شهودی
همسان نیست
با این مسیر ِکوتاه
با این سفرِ
یگانه و منفرد ِ
زندگی ِ بدل گشته به تو...
لینک کوتاه : |